Ιωάννης Νίκολης: Το παιδί-θαύμα του Παλαιού Φαλήρου

Οι λάτρεις της κλασικής ή λόγιας μουσικής - όπως προτιμάει ο ίδιος να την χαρακτηρίζουμε -, ας σημειώσουν το όνομα Ιωάννης Νίκολης, γιατί τα επόμενα χρόνια θα το βρίσκουν συνεχώς μπροστά τους. Remember the name που λένε και οι Εγγλέζοι! Απολαύστε τον από κοντά αυτήν την Κυριακή 23 Νοεμβρίου!

Mεγαλωμένος στο Παλαιό Φάληρο και ένα από τα πλέον ανερχόμενα ταλέντα της κλασικής μουσικής στην Ελλάδα, ο πολυβραβευμένος σε παγκόσμιους διαγωνισμούς σολίστ βιολιού, Ιωάννης Νίκολης, είναι ένας από τους νεότερους απόφοιτους του Εθνικού Ωδείου σε ηλικία 15 ετών.

Κατά τη γνώμη του γράφοντος, δε, είναι και ένας εκπληκτικός συνεντευξιαζόμενος!

Ο Αλέξης Ηλιάδης, εκπροσωπώντας την εφημερίδα του Παλαιού Φαλήρου «Ορίζοντες», είχε την χαρά να καθίσει με τον Ιωάννη ένα όμορφο απόγευμα και να μάθει για τον ίδιο, για τον πολιτισμό στο Παλαιό Φάληρο και για τη λόγια μουσική στην Ελλάδα.

Πώς ξεκινάει το μουσικό ταξίδι σου;

Μεγάλωσα σε μια οικογένεια μουσικών και θυμάμαι πάντα να ακούμε πολύ μουσική στο σπίτι. Η μητέρα μου είναι καθηγήτρια πιάνου και ο πατέρας μου καθηγητής βιολιού και μέλος της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων. Έτσι από πολύ μικρός έμαθα να ακούω κλασική μουσική, όπερα και το να αποφασίσω να ασχοληθώ με το βιολί και αργότερα να σπουδάσω μουσική στην τάξη του πατέρα μου. Ήταν κάτι φυσικό και έγινε πολύ ομαλά.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά σε ηλικία 5 ετών να μου φέρνει ο πατέρας μου, σαν δώρο του Άγιου Βασίλη ας πούμε, ένα μικρό βιολί. Ένιωσα τεράστια οικειότητα με το συγκεκριμένο μουσικό όργανο, μου άρεσε πάρα πολύ από την πρώτη στιγμή. 

Και μετά πώς συνέχισε η διαδρομή;

Μετά σιγά-σιγά άρχισα να κάνω μαθήματα με τον πατέρα μου, μπήκα στο Εθνικό Ωδείο και άρχισα να ασχολούμαι όλο και περισσότερο με τη μουσική. Συμμετείχα σε συναυλίες και εκδηλώσεις σε μικρή ηλικία. Ειδικά σε πολιτιστικές εκδηλώσεις του Παλαιού Φαλήρου, στον πολυχώρο του Δημαρχείου και στο Στρογγυλό στην παραλία του Φλοίσβου, το οποίο με χαρά βλέπω πως βρίσκεται υπό ανακαίνιση.

Έπειτα, τελειώνοντας το Εθνικό Ωδείο σε ηλικία 15 ετών με δίπλωμα με τις υψηλότερες διακρίσεις, αποφάσισα να ασχοληθώ επαγγελματικά με τη μουσική. Έτσι άρχισα να έχω τις πρώτες επαφές με το εξωτερικό, στο Άμστερνταμ συγκεκριμένα, και αργότερα στο Λονδίνο όπου και συνέχισα τις σπουδές μου με υποτροφία.

Έχω εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε ορχήστρες νέων όπως η Ορχήστρα Νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχω κατακτήσει βραβεία σε διαγωνισμούς όπως ο London International Music Competition. Έχω κάνει μαθήματα και σεμινάρια με κορυφαίους σολίστ όπως ο Linus Roth και δίνω συναυλίες σαν σολίστ σε αίθουσες και φεστιβάλ της Ελλάδας και του εξωτερικού.  

Επηρέασε κάπως τη μουσική σου πορεία το ότι μεγάλωσες στο Παλαιό Φάληρο;

Ναι, σίγουρα. Ο κόσμος στο Παλαιό Φάληρο είναι πολύ καλλιτεχνικός και έχει ιδιαίτερη σχέση με τον πολιτισμό. Μένουν πολλοί μουσικοί στο Παλαιό Φάληρο, σημαντικοί μουσικοί, συνθέτες. Έχει πολύ ιδιαίτερες και σημαντικές προσωπικότητες το Παλαιό Φάληρο.

Πώς ήταν η παιδική σου ηλικία στο Παλαιό Φάληρο;

Στο Παλαιό Φάληρο γενικά έχω περάσει πολύ ωραία. Είναι, πιστεύω, ένα φανταστικό μέρος να μεγαλώσει κάποιος ένα παιδί. Έχει τη θάλασσα μπροστά, έχει πάρα πολλές διαφορετικές δραστηριότητες που μπορεί να κάνει κάποιος, με το παιδί του κυρίως, έχει όλα αυτά τα μεγάλα πάρκα, τα αθλητικά κέντρα, τη Μαρίνα, και ταυτόχρονα έχει και μια ηρεμία και ασφάλεια θεωρώ. Ξεκίνησα να έχω τις δικες μου παρέες, άλλοι μουσικοί, άλλοι όχι και μέχρι και σήμερα διατηρώ άριστες σχέσεις με πολύ κόσμο της περιοχής. 

Αγαπημένος μέρος στο Φάληρο;

Θα πω την Μαρίνα Φλοίσβου, νομίζω όλοι οι Φαληριώτες συμφωνούν. Από όλη την Ελλάδα ξέρω κόσμο που έχει έρθει και την έχει επισκεφτεί, είναι ένα φανταστικό μέρος.

Έχεις παίξει σε πολλές χώρες, σε διαφορετικές ηπείρους, σε χώρους παγκόσμιας κλάσης όπως το Carnegie Hall. Πώς και μετά από όλα αυτά γυρνάς και παίζεις στο Παλαιό Φάληρο;

Να πούμε για αρχή ότι το Παλαιό Φάληρο τα τελευταια χρόνια έχει έναν φανταστικό αντιδήμαρχο πολιτισμού, τον κ. Γιώργο Πράπα, ο οποίος έχει κάνει το Παλαιό Φάληρο πολιτιστικό προορισμό. Υπάρχουν φεστιβάλ, υπάρχει η αίθουσα Θάλεια Διπλαράκου, που είναι κέντρο πολιτισμού με εβδομαδιαίες δράσεις, υπάρχει ο Πολυχώρος στο Δημαρχείο που υποδέχεται καλλιτέχνες διαφόρων ειδών. Το καλοκαίρι γίνονται τα Φαληρικά, γίνονται πράγματα που δεν υπήρχαν τα προηγούμενα χρόνια.

Εγώ είχα την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με το Δήμο και να μου δώσει το βήμα να παίξω στα εγκαίνια του «Θάλεια Διπλαράκου», του παλιού αυτού αρχοντικού στην Ήβης Αθανασιάδου με την ιδιαίτερη του ιστορία. Το παρακολουθώ από τα εγκαίνια μέχρι τώρα και χαίρομαι πολύ. Έχουν περάσει πάρα πολλοί καλλιτέχνες από εκεί, έχουν γίνει πολύ ωραίες βραδιές και έχει μία σταθερή δραστηριότητα. Από ‘κεί και πέρα όποτε μου δοθεί η ευκαιρία να παίξω στο Παλαιό Φάληρο το κάνω με μεγάλη χαρά. 

Η κλασική μουσική είναι καλό να υπάρχει πάντα στο Φάληρο και να μην χάνεται. Δεν είναι δύσκολη για το κοινό. Ίσα-ίσα που αρέσουν πολύ στον κόσμο βραδιές με τέτοια μουσική ποιότητα. Ό,τι συναυλία έχουμε κάνει εδώ έχει πολύ μεγάλη προσέλευση κόσμου. Έτσι πιστεύω πως σε όποια χώρα και σε όποιο θέατρο ανά τον κόσμο καλούμαι να δώσω συναυλία, πάντα θα βάζω το Παλαιό Φάληρο στις προτεραιότητές μου. 

Τι είναι η μουσική για σένα;

Αρχικά η μουσική για μένα είναι, πιστεύω, η ίδια η ζωή. Παράλληλα με τη ζωή πάει και η μουσική. Μπορεί να ακούσεις κάτι που σου αρέσει ή κάτι που δεν σου αρέσει και να σου αλλάξει ξαφνικά όλη διάθεση. Είναι τα πάντα για εμένα η μουσική, είναι συγκίνηση, έχει ατμόσφαιρα, έχει φράσεις, αρχιτεκτονική, κορυφώσεις. Ό,τι μπορείς να ζήσεις στη ζωή σου το περιγράφει η μουσική.

Ακούμε συχνά ότι η εκμάθηση ενός οργάνου διαμορφώνει χαρακτήρα. Πώς γίνεται αυτό;

Πιστεύω ότι με την εκμάθηση ενός οργάνου σε αυτό το επίπεδο, παίρνεις μία ευαισθησία στο χαρακτήρα, έχεις σεβασμό προς τους άλλους, έχεις μία πειθαρχία. Έτσι μετά, στην κανονική ζωή, όταν θα μιλήσεις με έναν άνθρωπο και θα έχεις επαφή με τον κόσμο, δεν γίνεται να είσαι απρεπής. Αυτόματα έχεις έτσι ένα επίπεδο.

Εννοείς ότι όλα αυτά γίνονται με την εκμάθηση της κλασικής μουσικής κυρίως ή συμβαίνει γενικά;

Η μουσική είναι μία, έτσι; Απλώς το θέμα είναι τι μουσική επιλέγεις να παίζεις. Επιλέγεις μία μουσική που έχει μία αρχιτεκτονική, μία συγκεκριμένη δομή; Έχει μία πολύπλοκη αρμονία; Ή είναι κάτι μονότονο, πιο εύκολο, χωρίς να χρειάζεται προσοχή στο άκουσμά του; Οπότε όταν λέω μουσική εννοώ την μουσική που χρειάζεται προσοχή και ανάλυση στο άκουσμά της, είναι διαχρονική και χρειάζεται σπουδές και μελέτη για να την ερμηνεύσεις. 

Θέλω να συζητήσουμε πολύ κάτι. Η Ελλάδα, τουλάχιστον στην κοινή αντίληψη, δεν έχει ιδιαίτερη παράδοση και σχέση με την κλασική μουσική. Ισχύει αυτό;

Είναι λάθος αντίληψη αυτή. Μπορεί να ισχύει δυστυχώς για κάποιους ανθρώπους. Αν όμως πορευτούμε με αυτήν την αντίληψη, δεν θα φτιάξει ποτέ αυτό το πράγμα και είναι γενικότερα σαν αντίληψη λάθος. Ο Λεωνίδας Καβάκος, ο πιο διάσημος Έλληνας σολίστ στον κόσμο, ένας άνθρωπος που είναι είδωλο για όλους μας σε αυτόν το χώρο, έχει πει το εξής: Αν στην εικόνα που έχουμε όλοι της Αρχαίας Ελλάδας - απ' όσα γνωρίζουμε από την ιστορία -, βάζαμε τη μουσική του Μπαχ και ένα ανατολίτικο τσιφτετέλι, τι θα ταίριαζε περισσότερο; Έτσι θα καταλάβουμε τι είναι η Ελλάδα. Η Ελλάδα έχει άμεση σχέση με την κλασική μουσική, είναι ταυτισμένη μαζί της. Ας το σκεφτούμε λίγο αυτό. 

Ποιους Έλληνες συνθέτες και μουσικούς θα πρότεινες να ακούσει κανείς για να μάθει λίγο παραπάνω τη σχέση της λόγιας μουσικής με την Ελλάδα;

Ως προς τους ερμηνευτές σολίστ, θα πω βέβαια τον Λεωνίδα Καβάκο και τη Μαρία Κάλλας. Είχα την ευκαιρία να συμμετέχω στο διεθνές σεμινάριο που διοργανώνει ο κύριος Καβάκος στο οποίο συμμετέχουν ίσως οι καλύτεροι νέοι σολίστ σε όλο το κόσμο, στην Ακαδημία Αθηνών, σε έναν υπέροχο χώρο. Μια μοναδική εμπειρία.  

Όσον αφορά τους συνθέτες, είχαμε και έχουμε πάρα πολύ σημαντικούς στην Ελλάδα. Ο Σκαλκώτας, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Καλομοίρης αλλά και σύγχρονοι συνθέτες όπως ο Περικλής Κούκος. Τώρα θα παίξουμε ένα έργο στο Μέγαρο Μουσικής του κ. Γιώργου Κουρουπού με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Μιλάμε για ένα πάρα πολύ ωραίο έργο. Έχει τρομερή δομή ως προς το πώς αρχίζει και πώς καταλήγει. Γράφονται πράγματα πολύ ωραία από Έλληνες. Θα πρότεινα να αρχίσουμε να τους ακούμε.  

Γιατί θεωρείται η κλασική μουσική κάτι το ελιτίστικο, το απλησίαστο;

Αυτή η άποψη αλήθεια δεν ξέρω γιατί υπάρχει. Προσπαθώ πολύ να καταλάβω. Δεν έχω καταλάβει ακόμα. Και από όσους έχω ρωτήσει δεν έχω πάρει κάποια συγκεκριμένη απάντηση. Νομίζω προέρχεται από το γεγονός ότι είναι αρκετά πολύπλοκη μουσική. Δεν είναι απλώς για να διασκεδάσει κάποιος. Χρειάζεται περισσότερη αφοσίωση για να καταλάβεις τι γίνεται. Είναι επί της ουσίας μία επιστήμη, το αποτέλεσμα μίας επιστήμης, το υψηλότερό της επίπεδο, όπως είναι τα μαθηματικά και η φυσική. 

Τώρα αν το εννοείς και με την έννοια της κοινωνικής θέσης, θα πω το εξής: το να είναι κάποιος καλλιεργημένος ή όχι, δεν έχει να κάνει μ' αυτή. Όπως κάποιος σπουδάζει στο Πολυτεχνείο, έτσι κάποιος άλλος σπουδάζει τη μουσική ως επιστήμη. Και δε νομίζω ότι σπουδάζουν στην Ελλάδα μόνο παιδιά από πάρα πολύ πλούσιες οικογένειες. Και ιστορικά αν το δεις, οι περισσότεροι διάσημοι συνθέτες δεν ήταν αριστοκράτες. Συνήθως δούλευαν στην αυλή του Παλατιού.

Σε ποιους χώρους μπορεί κανείς να προσεγγίσει αυτήν τη μουσικη στην Αθήνα;

Αρχικά στο Μέγαρο Μουσικής, το οποίο όμως δεν είναι επί της ουσίας ένας μόνο χώρος. Το Μέγαρο διαθέτει 3-4 μεγάλες αίθουσες, πολύ ωραίες, με έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα και υπέροχη ακουστική. Έχουμε το Ηρώδειο, την Όπερα στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, το Ίδρυμα Θεοχαράκη, το Ωδείο Φίλιππος Νάκας, την αίθουσα Παρνασσός. Φανταστείτε πως αυτά είναι μόνο στην Αθήνα. Άρα έχουμε αρκετά αξιόλογα μέρη, πιστεύω. 

Ποιοι είναι οι στόχοι για το μέλλον;

Γενικότερα, ό,τι κάνω, το κάνω βήμα-βήμα, για να υπάρχει σταθερότητα. Πολλές φορές στο χώρο μας υπάρχει ένα καλλιτεχνικό 'μπαμ' και μετά τίποτα. Σαν κύριο στόχο έχω να βελτιώνομαι μέρα με τη μέρα. Θα πω και ένα μυστικό για όσους παίζουν μουσική που βοηθάει πάρα πολύ. Βγάζω βίντεο πολλά μέρη της μελέτης μου. Έτσι συγκρίνεσαι με το τι ήσουν χθες και προσπαθείς να βελτιώνεσαι μέρα με τη μέρα.  Από εκεί και πέρα στόχος είναι κάθε σεζόν, να έχω μεγάλες συναυλίες, διεθνείς διακρίσεις και συνεργασίες με μεγάλα ονόματα. 

Θυμίζει αυτό ρουτίνα αθλητή.

Δυστυχώς ή ευτυχώς ναι. Εμένα μου αρέσει αυτό, άλλοι πιστεύουν ότι χάνεται η τέχνη έτσι. Το να επιλέξεις τη σολιστική διαδρομή στο κομμάτι της κλασικής μουσικής πάντως. είναι διαδρομή μαραθωνοδρόμου, ολυμπιονίκη. Τέτοια προετοιμασία πρέπει να κάνεις.

---

Όταν γράψαμε πιο πάνω, να σημειώσετε το όνομα του Ιωάννη, μόνο τυχαία δεν το είπαμε, γιατί αν μη τι άλλο είναι και εξαιρετικά δραστήριος. Μέσα στο Νοέμβριο συμμετείχε σε Φεστιβάλ στη Λουκέρνη και ακολουθεί την Κυριακή 23 Νοεμβρίου 12:00 το μεσημέρι το ρεσιτάλ στην Αίθουσα Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

Την περασμένη σεζόν έδωσε συναυλίες και κατέκτησε βραβεία σε διαγωνισμούς σε Ελλάδα και εξωτερικό όπως στο Μονακό, τη Βενετία, το φεστιβάλ του Μολύβου και της Ίμπιζα και σε αίθουσες όπως το Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής. Βραβεύτηκε από οργανισμούς όπως τα Maria Callas Awards στη Θεσσαλονίκη και συμμετείχε μετά από οντισιόν στα σεμινάρια του Λεωνίδα Καβάκου και του Pinchas Zukerman. Το καλοκαίρι έπαιξε στον Εθνικό Κήπο ως σολίστ με τη Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσικής, ενώ συμμετείχε στο Διεθνές φεστιβάλ μουσικής του Αϊβαλί, μία εμπειρία που του έχει μείνει ανεξίτηλη.

Ευχόμαστε κάθε χρονιά και καλύτερα και να συνεχίσει να κάνει το Παλαιό Φάληρο περήφανο!

Όσοι μπορούμε ας τον στηρίξουμε με τη παρουσία μας την Κυριακή 23 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μευσικής!